Kinderen én ouders in scheiding op school en de opvang

Beleidsplan bij scheiding voor kinderopvang, basis en middelbare scholen
Speciaal voor scholen en kinderopvang organisaties heeft het Expertisecentrum Kind en Scheiding het KIES KOV & Scholenplan ontwikkeld.

 

 

 

      

Kinderen én ouders in scheiding op school en KOV
In gemiddeld elke groep kinderen op school heeft 1 op de 4 kinderen gescheiden ouders. Ook de kinderopvang is bekend met een hoog aantal kinderen met gescheiden ouders. Dat vraagt om uiteenlopende aandacht van de school. Aandacht voor de kinderen, maar ook voor de ouders.

 

Gespannen ouders
Scheiden brengt vaak veel spanning met zich mee voor alle betrokkenen. Ook scholen en kinderopvang organisaties ervaren dat. In de groep en bij individuele kinderen zelf merken ze dat gedrag en prestaties van kinderen veranderen, dat scheiding veel impact heeft en er soms andere problemen door ontstaan. Maar ook hebben scholen en kinderopvang organisaties zelf te maken met de gescheiden ouders. Zo kunnen leerkrachten, docenten en pedagogisch medewerkers plots geconfronteerd worden met de verhalen, wensen, eisen maar ook agressie van een ouder waarbij de spanningen hoog zijn opgelopen. Ouders die een kort lontje hebben, op hun tenen lopende ouders, ouders met of zonder gezag, ouders die overspannen raken door de scheiding, grote zorgen hebben en ouders die hun frustratie op school komen lozen of nog anders.

 

Wat is de emotie?
De spanningen, boosheid en soms zelfs agressie van ouders bij scheiding kan voortkomen uit verschillende oorzaken. Bij de ouder kan spanning er zijn vanuit de eigen situatie en daarbovenop zijn opgelopen door het gevoel van tegenwerking bij de andere ouder en de school of opvang organisatie. Of zelfs soms de verwachting voor tegenwerking zorgen. De school en opvang, kan dus agressie ervaren waarvan de emotie buiten de school zelf ligt. Het is ook goed om bij die emotie onderscheid te maken tussen boosheid een agressie. Is er sprake van irritatie, onmacht, boosheid, frustratie of nog anders? Het kan zo zijn dat de ouder het niet eens met het school beleid of beleid van de opvang en gefrustreerd is omdat de school of opvang bijvoorbeeld geen aparte oudergesprekken wil voeren en probeert beide ouders tegelijk op gesprek te krijgen. Of dat een ouder niet op de hoogte was van informatie over zijn of haar kind of een ouderbijeenkomst. Soms willen ouders met de nieuwe partner op gesprek of naar een bijeenkomst en past dat niet in het beleid van de school of opvang organisatie.

 

Handvatten voor personeel
Scholen en opvang organisaties, doen er goed aan om aan te geven wat hun beleid is en een plan, een protocol te hebben dat het team ook zelf draagt. Als alle neuzen dezelfde kant op wijzen bij het verstrekken van informatie aan ouders dan weten ouders vooraf waar ze aan toe zijn. Dan nog kan er besloten worden dat er een uitzondering gemaakt kan worden bij situaties die daarom vragen.
Voor leerkrachten, docenten en pedagogisch medwerkers, is het nodig voorbereid te zijn op gefrustreerde ouders en mogelijke agressie bij een ouder in een scheiding. Door de context van de scheiding heeft de school en opvang vaak al een beeld wat mogelijk onder het gedrag meespeelt. Dat kan aansluiten op de ouder en het goed kunnen horen wat de werkelijke boodschap en behoefte is vergroten. Bij elke frustratie en agressie gaat het erom dat de ander altijd wil dat je luistert en hem of haar hoort en wil begrijpen. Het helpt als eerste om zelf kalm te blijven maar de ouder ook tenminste erkenning te geven voor zijn of haar gevoel. De ouder heeft het duidelijk niet onder controle en niet makkelijk. Dat is allemaal niet in het belang van het kind en dus helpt het om goed in contact te blijven met de ouder. Dat is iets anders dat de ouder met dit gedrag gelijk geven en diens zin mogelijk maken.

Wat speelt er?
Het kan goed zijn om als school of opvang organisatie, bij deze incidenten ook te bekijken wat je juist wel kunt betekenen en wat er mogelijk speelt bij deze ouder in scheiding. Is er begeleiding en hulp voor deze ouder en het kind? Of is dat nodig en kan de school of opvang organisatie daar wat in betekenen door dit aan te bieden of te verwijzen? Zijn er mogelijk andere problemen? Mogelijk zijn er geldzorgen en komt de agressie door de frustratie uit onmacht dat de ouder het kind niet die fiets kan geven die belangrijk is om te hebben om naar de gymles te gaan of zich zorgen maakt of de kosten voor de opvang nog betaald kunnen worden? Of is er een ouder die de andere ouder zoveel mogelijk weg houdt van het kind en lijkt de school of opvang er in de ogen van de ouder aan mee te werken en is deze ouder het gevecht eigenlijk al zo lang moe? Achter het gedrag dat personeel ziet gaat een hele wereld van complexiteit rondom het verhaal van hun scheiding schuil.

Veiligheid voorop
Frustratie en agressie van een ouder in een scheiding situatie kan zich keren tegen de school of opvang organisatie maar ook gesignaleerd worden als gedrag ten opzichte van de andere ouder of het kind. Dan hebben we het mogelijkerwijs over een ander soort situatie dan enkel scheiding. Het gedrag zou zomaar eenmalig kunnen zijn maar ook en signaal waar de scheiding nog de minst belangrijke bij is. Agressie waarbij alarmbellen afgaan zijn veel lastiger. Is er sprake van partner geweld en kindermishandeling? Ook dan ben je er als school om signalen juist te signaleren. Je wil dat de situatie voor de betrokkenen niet verergerd en ondertussen ieders veiligheid bewaken. Wat kun je en moet je doen als school en opvang organisatie? Tenminste staat altijd veiligheid voorop. Ook hierin is het plan, een protocol van de school of opvang organisatie helpend voor personeel om een sociaal veilig klimaat aan leerlingen te kunnen blijven bieden.

 

   

 

Kind-ouder-school
Het is allesbehalve fijn als een ouder de school of opvangorganisatie met frustratie, boosheid of agressie benadert, maar er zit mogelijk ook een kans of vraag in om contact. De ouder die niet verbonden wil zijn met de school of opvang zal de school of opvang meestal ook niet benaderen. Het is dan ook belangrijk om te onderzoeken of het contact juist aan te gaan in plaats van te vermijden een kans geeft op een betere connectie met deze ouder. Je kunt het gedrag zien als een roep om gehoord, gezien en serieus genomen te worden. Wanneer je als school dan duidelijk bent over wat je wel en niet kunt én tegelijk mens kunt blijven en inzien dat de scheiding veel van de ouder en het kind vraagt en daar professionele aandacht voor hebben, kun je de schakel zijn naar het gaan accepteren van hulp door de ouder. Vanzelfsprekend gelden er grenzen bij het gedrag waarmee de school te maken kan hebben door boosheid en agressie bij ouders in een scheiding. De school of opvang organisatie kan de ouder dan wijzen op de afspraken en regels zoals in de schoolgids en in het beleid staan vermeld. Wanneer de school of opvang uit het niets met een ouder in deze hoedanigheid wordt geconfronteerd kan er verzocht worden een afspraak te maken zodat de ouder wat gekalmeerd en beter overdacht het gesprek in zal kunnen gaan. Verbale en non-verbale agressie mag worden aangemerkt als ongewenst en onacceptabel ook vanwege de veiligheid die de school of opvang te bewaken heeft voor zowel kinderen als personeel. Wanneer dit uit de hand loopt kan de school een aangifte door de werkgever overwegen zodat niet de leerkracht, docent of pedagogisch medewerker daarmee is belast. Het heeft altijd de voorkeur te bezien of ouder en school gewoon in gesprek kunnen gaan en juist beter kunnen verbinden. Ook de driehoek kind-ouder-school blijft na een scheiding.

 

Hands on
Directies van scholen en opbvang organisaties, kunnen zich eens buigen over welke kennis over scheiding ze in huis hebben. Wat weet de school of opvang organisatie over de impact en mogelijke reacties van kinderen en ouders op de scheiding? Wat hebben ze gekozen te doen bij verschillende situaties die voorkomen bij scheidingen en weten ze zeker dat ze dan juist en in het belang van kinderen handelen? Wat is er opgenomen in hun schoolbeleid, gedragscodes en protocollen? Hoe gaan ze om met onverwachte situaties en incidenten? Heeft de school of opvang organisatie goede contacten met hulpverlening en politie? Bij nood blijven de professionals zelf het beste kalm en ‘in control’ van zichzelf. De ander kun je niet onder controle houden. Door goed te luisteren, stemgebruik en houding kunnen zij situaties de-escaleren. Als het om veiligheid gaat dan is het belangrijk dat er afstand gehouden wordt, de intuïtie gevolgd wordt en het gesprek gestopt wordt om veilig te zijn. Preventie Voorkomen blijft altijd beter en bijdragen aan preventie bij scheiding kan juist door scholen en opvang organisaties, maar is ook helpend voor scholen en de opvang zelf. Niet elk conflict met elke ouder met frustraties over de scheiding kun je daarmee ondervangen maar je zet als school en opvang in op verbinding en veiligheid voor elke leerling en ouder, dus zo ook bij scheiding. Dat past ook bij en Gezonde School. Vaak helpt het al wanneer de school ook extra aandacht en begeleidingsmogelijkheden op school, bijvoorbeeld met KIES, heeft door personeel binnen de school die zich hebben geprofessionaliseerd in het werken met de effectief bewezen methodiek rondom scheiding de problematiek voor het kind, de ouder en school of opvang organisatie. Dit werkt niet alleen preventief voor de kinderen maar ook voor in het contact met de ouders. Tenminste is het altijd belangrijk en helpend als de school of opvang organisatie op de hoogte is van verwijsmogelijkheden voor kinderen en ouders.

 

 

• Zorg voor een plan (protocol) bij scheiding op school of de opvang

• Wijs personeel op de richtlijnen jeugdhulp bij scheiding https://richtlijnenjeugdhulp.nl/scheiding/

• Zorg dat je als school of opvang organisatie op de hoogte bent van juridische verplichtingen. Ouders zijn verplicht elkaar te infomeren maar doen dat niet altijd. Zorg voor het informeren van beide ouders en je er tenminste voor in te spannen. De school is dat verplicht voor de gezaghebbende ouders. 

Ten aanzien van een ouder die niet het gezag heeft over zijn kind heeft de school een passieve informatieplicht. Dit betekent dat de school de ouder zonder gezag alleen hoeft te informeren over belangrijke feiten en omstandigheden rondom het kind als die betreffende ouder daarom vraagt. In het belang van het kind de informatieverstrekking aan beide ouders verschillen.

• De pijn van een scheiding kun je als school en leerkracht of docent en als opvang en pedagogisch medewerker, niet wegnemen, het kind zien, naar het kind luisteren en het steunen kan altijd wel

• Welzijn van het kind staat steeds voorop

• Eenvoudige inzet en aanpassingen maken een wereld van verschil:
- Zie beide ouders als volwaardige ouder en laat hen mee kunnen praten over wat er speelt

- Voeg beide e-mailadressen toe aan een digitale neiuwsbrief, groeps-app etc.

- Weet dat niet elke ouder zich aan de informatieplicht houdt, maak als school geen extra belemmering in betrokkenheid bij het kind en help het kind daardoor makkelijker in contact kunnen blijven met beide ouders.

 

Meer weten? Mail ons als er nog vragen zijn.

Professionals laten scholen? Ga dan naar Academie en Aanmelden op deze website.

Iets anders? We horen het graag.

 

NB
We doen ons best om alle door ons aangeboden informatie zo up to date mogelijk te houden.

Instanties en ouders blijven zelf verantwoordelijk voor het gebruik ervan en om zichzelf en elkaar volledig en correct te informeren. Mist u informatie dan horen we dan graag.

Meer informatie mbt ouders, leerlingen, scheiding, hulp en/of KOV/school is bijvoorbeeld o.m. te vinden via de volgende websites: 

Richtlijnen Jeugdhulp bij scheiding 

Rijksoverheid/ouderlijk gezag 

Raad voor de Kinderbescherming 

Stichting onderwijs geschillen